Czym jest superwizja pracy socjalnej?

Superwizja pracy socjalnej to szczególny, wieloaspektowy ogląd pracy służący rozwiązaniu trudności merytorycznych i emocjonalnych związanych z wykonywaniem pracy. To dwustronny proces pomagający poszerzać świadomość, rozwijać umiejętności, osiągać lepsze wyniki, działać poprzez rzetelną ocenę, omówienie problemów, ukierunkowaną praktykę i sprzężenie zwrotne (feedback). Warunkiem powodzenia tak zaplanowanego przedsięwzięcia jest zgoda uczestników superwizji na ujawnienie swoich doświadczeń w pracy z ludźmi i na ich analizę.

Jaki jest jej cel?

Celem superwizji pracy socjalnej jest poprawa jakości pracy pracowników merytorycznych, zwiększenie skuteczności pracy z rodziną, a co za tym idzie — polepszenie dobrostanu klientów i zwiększenie zadowolenia z wykonywanej pracy.

Co superwizja daje pracownikom?

Analizują własną pracę z klientem w gronie innych specjalistów. Mogą opracować dobry, uporządkowany plan pracy z rodziną korzystając z  doświadczeń uczestników sesji;
Mają szerszy wgląd we własne emocje związane z pracą i potrafią je konstruktywnie wykorzystać w dalszej pracy;
Doświadczają wsparcia grupy osób podobnie zainteresowanych rozwojem własnym;
Uczą się nowych rozwiązań, metod, pozytywnych wzorców pracy z klientem;
Mogą wyjaśnić własne dylematy etyczne pojawiające się w pracy z rodziną;
Koncentrują się na kliencie, jego rodzinie i rozwiązaniach.

Co może zniechęcić pracowników do uczestnictwa?

Niewiedza o tym, czym jest superwizja i jak się w jej ramach pracuje;
Obawa przed oceną (krytyczną, negatywną);
Obawa przed wpływem innych na ich pracę;
Obawa przed głębszym wglądem we własne emocje;
Złe doświadczenia z przeszłości.

Co może zachęcić pracowników do uczestnictwa?

Superwizja jest dla pracownika — nie odwrotnie;
Nie ma krytyki— jest refleksja;
Pracownik decyduje co z superwizji chce wynieść i wykorzystać;
Wszyscy uczestnicy sesji ustalają zasady bezpieczeństwa i współpracy;
Superwizor ma obowiązek zachowania tajemnicy;
Tylko pracownik superwizowany i superwizor mają wgląd w dokumentację z sesji;
Zgodnie ze standardem w sesji superwizyjnej nie mogą uczestniczyć równocześnie pracownik i jego zwierzchnik.

Treningi superwizyjne w Katowicach

„Kiedy omawiam z grupą w ramach superwizji kwestie trudnych relacji z klientami, np. wykorzystując metodykę grup Balinta, skupiamy się przede wszystkim na obszarze emocjonalnego funkcjonowania w relacjach pracownik – klient. Okazuje się, że taka analiza pozwala nam przepracować nie tylko „złe” emocje i to jak pod ich wpływem reagujemy, ale także poznajemy motywację naszych dotychczasowych działań w pracy z klientem. Poznajemy także motywacje, którymi dotychczas kierowali się nasi klienci. Mamy szerszy obraz diagnozy sytuacji rodziny.”

MOPS Żory. Analiza i diagnoza sytuacji klienta

„Gdy omawiam z pracownikami socjalnymi sytuację rodziny wykorzystując metodykę kontraktu – efektem spotkań jest wypracowana wspólnie diagnoza, cele główne i szczegółowe, konkretne działania i efekty tych działań. Pracownik socjalny po sesji otrzymuje sugestie do dalszej pracy z rodziną rozpisane nawet na kilkunastu kartkach. To ciężka praca, ale efekty zwykle są zadowalające”

Ustawa, standard i rozporządzenie

W styczniu 2014 roku weszła w życie zmiana ustawy o pomocy społecznej dająca pracownikom socjalnym prawo do korzystania z poradnictwa prowadzonego przez superwizorów pracy socjalnej. Równolegle do prac nad rozporządzeniem określającym ramy superwizji pracy socjalnej trwały prace nad standaryzacją superwizji pracy socjalnej.  We wprowadzonym w styczniu 2017 roku rozporządzeniu o superwizji pracy socjalnej określono między innymi wytyczne oraz standard dla superwizji pracy socjalnej. W myśl wytycznych pracownicy socjalni mają prawo wnioskować o superwizora i formę superwizji (par. 3 ust.1).

Miałem przyjemność brać udział jako ekspert w konsultowaniu treści standardu superwizji pracy socjalnej w Ministerstwie Rodziny. Także poprzez aktywny udział w szkoleniowej części projektu realizowanej przez firmę PRAXE Piotra Domaradzkiego miałem możliwość wypracować w ramach treningów superwizyjnych wzorcowy model grupowej superwizji pracy socjalnej. Model ten został zarekomendowany realizatorom standardu oraz przedstawicielom Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej pracującym nad rozporządzeniem, oraz opublikowany w pierwszym w Polsce podręczniku dla superwizorów pracy socjalnej pt: „Superwizja pracy socjalnej dla praktyków” (Domaradzki, Krzyszkowski, Sosnowski, Włoch 2016).

Pragnę zaproponować pracownikom socjalnym oraz asystentom rodziny i innym pracownikom merytorycznym realizującym pracę  z klientami Waszej jednostki organizacyjnej współpracę w  pilotażowym wdrożeniu superwizji pracy socjalnej.

Pilotaż superwizji w Ośrodkach

Pilotaż miałby charakter cyklicznych, dobrowolnych spotkań pracowników socjalnych, którzy, chcieliby przeanalizować pracę z rodzinami w ramach superwizji organizowanej zgodnie z poniższymi zasadami:

1.       Planowana w trakcie pilotażu superwizja pracy socjalnej zakłada realizację funkcji edukacyjnej, konsultacyjno – doradczej oraz wspierająco – wzmacniającej. W zakresie superwizji o charakterze edukacyjnym, doradczym oraz konsultacyjnym będą pojawiać się elementy związane z przekazywaniem wiedzy, wymianą doświadczeń, propozycje konkretnych rozwiązań, porady, informacje dotyczące tego, jak można postąpić w konkretnej sytuacji. Superwizja o charakterze wspierająco – wzmacniającym będzie koncentrować się na sposobach rozładowania napięcia, odreagowania, radzenia sobie z presją otoczenia, głębszym wglądzie w siebie i problem. Funkcja edukacyjna superwizji będzie realizowana z myślą o nowych, pomocnych w pracy z klientem formach pracy socjalnej .

2.       Superwizja pracy socjalnej będzie usługą świadczoną na rzecz pracowników Ośrodka, której granice określają normy prawne i etyczne dotyczące ochrony danych i poufności informacji, chroniące relację superwizor – osoby superwizowane.

3.       Bezpieczeństwo procesu superwizji zapewni trójstronny kontrakt superwizyjny zawarty pomiędzy superwizorem, uczestnikami superwizji oraz organizatorem superwizji, zaś sam proces superwizji będzie wolny od zewnętrznego nacisku.

4.       Każdy pracownik realizujący pracę socjalną, w okresie trwania pilotażu będzie mieć zagwarantowane prawo do korzystania z superwizji, ale także do rezygnacji z uczestnictwa w superwizji.

5.       Spotkania superwizyjne mogą zostać poprzedzone spotkaniami z pracownikami socjalnymi w jednostkach terenowych, lub szkoleniem „wprowadzającym superwizję do jednostki organizacyjnej. Celem spotkań lub szkolenia jest przekazanie szczegółowej wiedzy na temat superwizji, odpowiedzenie na wszystkie pytania i rozwianie wszelkich wątpliwości związanych z wprowadzeniem superwizji do ośrodka.

Model zaproponowanej superwizji pracy socjalnej został wypracowany w ramach projektu „Rozwijanie kompetencji superwizyjnych pracowników pomocy i integracji społecznej” przez katowicką grupę szkoleniową (Piotra Domaradzkiego, Aurelię Włoch, Halinę Gąsior, Bożenę Hartman – Momatiuk oraz moją skromną osobę). Jest on zmodyfikowaną na potrzeby pracy socjalnej procedurą superwizji wykorzystującą między innymi metodykę grup Balinta. Proponowana ścieżka została optymalnie przystosowana do potrzeb pracowników pomocy społecznej, gdyż zawiera elementy skupiające na metodyce pracy socjalnej i jednocześnie dbająca o przepracowanie emocji oraz relacji w pracy z klientem, współpracownikami, w sytuacjach interwencyjnych, kryzysowych.  Zakłada jednocześnie możliwość wykorzystania na określonych etapach dowolnych narzędzi analizy, diagnozy, omawiania i opisywania przypadków.

Informacje szczegółowe dotyczące proponowanych superwizji pracy socjalnej:

1.  Częstotliwość spotkań superwizyjnych: co najmniej 1 raz w miesiącu;
2. Czas trwania sesji superwizyjnej:  około 4 – 5 godzin (w tym dwie sesje superwizyjne z przerwą lub jedna sesja superwizyjna i ewaluacja poprzedniej sesji superwizyjnej);
3. Miejsce spotkań pracowników: sala wskazana przez jednostkę organizacyjną;
4. Sesje superwizje dokumentowane będą w następujący sposób:

• Lista obecności uczestników (do dokumentacji superwizora);
• Kontrakt superwizyjny – negocjowany na początku pierwszej sesji (oryginał dla pracownika socjalnego. Kopa kontraktu w dokumentacji superwizora)
• Arkusz superwizyjny (notatki z superwizji) – do dyspozycji pracownika socjalnego superwizowanego   i superwizora
• Ankiety ewaluacyjne z sesji superwizyjnych (wypełniane po 6 spotkaniach superwizyjnych lub po zakończeniu okresu współpracy. Do dokumentacji superwizora);
• Po zakończeniu okresu współpracy – sprawozdanie zawierające poewaluacyjną ocenę superwizji (wyciąg z ankiet ewaluacyjnych), informację o ilości osób uczestniczących w superwizjach oraz rekomendacje do realizacji superwizji w przyszłości.

5.  Maksymalna ilość osób w grupie – 12. Każdorazowe dołączenie do grupy superwizyjnej nowej osoby nastąpi po ustaleniu terminu rozpoczęcia z prowadzącym.

Z uwagi na możliwy brak doświadczenia pracowników Ośrodków Pomocy Społecznej w korzystaniu z tej formy wsparcia, w ramach pierwszego spotkania proponuję Państwu tzw. „spotkanie z superwizją”. Proponowana formuła zakłada refleksję nad teoretycznymi i praktycznymi aspektami superwizji pracy socjalnej. Spotkanie będzie podzielone na dwie części. Pierwsza, krótsza część to teoretyczne wprowadzenie do tematyki superwizji pracy socjalnej. Druga część – treningowa – zakłada uczestnictwo w symulacji grupowej sesji superwizyjnej. Pracownicy socjalni i asystenci rodziny będą mogli doświadczyć superwizji bez napięć i w bezpiecznych warunkach omówić przygotowany przeze mnie przypadek. Dzięki temu pracownicy będą mieli jednocześnie możliwość wyrobić sobie pogląd i ukształtować pozytywną postawę wobec tej formy wsparcia.

Kliknij i skontaktuj się ze mną!

Możesz też zobaczyć kto korzystał z mojego wsparcia

Istnieje możliwość sfinansowania superwizji pracy socjalnej ze środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego!

Krajowy Fundusz Szkoleniowy (KFS) jest rozwiązaniem systemowym, adresowanym do pracodawców, wspomagającym przekwalifikowanie lub aktualizację wiedzy i umiejętności osób pracujących. Celem utworzenia KFS jest zapobieganie utracie zatrudnienia przez osoby pracujące z powodu kompetencji nieadekwatnych do wymagań dynamicznie zmieniającej się gospodarki. O fundusze z KFS mogą ubiegać się także jednostki organizacyjne pomocy społecznej. Wiele mniejszych jednostek finansuje superwizję pracy socjalnej właśnie z tych środków. Dysponentem środków są Wojewódzkie Urzędy Pracy. Wniosek można złożyć drogą elektroniczną w Powiatowym Urzędzie Pracy. Szczegóły tutaj.

Klikając na ikonkę po lewej stronie można pobrać broszurę z informacją o Krajowym Funduszu Szkoleniowym